بازشناسی مفهوم پایداری و توسعه ی پایدار در شهر تاریخی اصفهان

شهر تاریخی اصفهان -همچون اغلب شهرهای سنتی ایران در مناطق کویری- طی یک تکامل تدریجی و همساز با بسترهای اجتماعی، اقتصادی و طبیعی شکل گرفته است. توسعه ی شهری اصفهان در دوران مختلف تاریخی بر اساس زمینه های فرهنگی و اقلیمی باعث شکل گیری اصول و ویژگی های پایداری در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی آن شده است که امروزه با مبانی و مولفه های نوین شهرسازی و توسعه ی شهری پایدار هماهنگی دارد. هدف اصلی این پژوهش بازشناسی این اصول و ویژگی های پایدار در شهر تاریخی اصفهان است. این پژوهش، با این فرضیه که مفاهیم و اصول پایداری در شهر تاریخی اصفهان وجود دارد، به دنبال یافتن پاسخ این سوال بنیادین است که: «چه اصول و ویژگی های مشترکی بین شهر تاریخی اصفهان و شهرسازی و توسعه ی شهری پایدار وجود دارد؟» در این پژوهش که از نظر هدف یک «تحقیق بنیادی» است، با توجه به محتوای تاریخی آن از «روش تحقیق تاریخی» استفاده شده است. همچنین برای گردآوری داده های این تحقیق از «روش کتابخانه ای» و برای تجزیه و تحلیل داده ها از «روش کیفی» استفاده شده است. در پایان این پژوهش با تکیه بر ادبیات پایداری و مبانی نظری توسعه ی شهری پایدار و همچنین مطالعات تاریخی شهر اصفهان، به بررسی تطبیقی اصول و ویژگی های شهر تاریخی اصفهان با شهرسازی و توسعه ی شهری پایدار پرداخته شده است. در نهایت اصول و ویژگی های پایدار شهر اصفهان در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی بازشناسی شده است. ویژگی های پایدار اجتماعی از جمله مردم واری و شهروندگرایی، عدالت و رفاه اجتماعی، مشارکت و تعاملات اجتماعی، امنیت و سرزندگی اجتماعی، و... ویژگی های اقتصادی مانند عدالت و رفاه اقتصادی، توسعه ی اقتصاد محلی و بومی، امنیت اقتصادی و... و نیز اصول و ویژگی های زیست محیطی از قبیل حفظ منابع و انرژی ، کاهش آلودگی، حفظ اکوسیستم های طبیعی، گسترش فضاهای سبز شهری، و... و همچنین اصول و شاخصه های کالبدی مانند رعایت مقیاس انسانی، طراحی اقلیمی، تراکم کالبدی، اختلاط کاربری ها، خوانایی و دسترسی مناسب و... در شهر تاریخی اصفهان – به ویژه در دوران صفوی- مورد کشف و بازشناسی قرار گرفته است. در پایان بر اساس اصول و ویژگی های بازشناسی شده، راهکارهایی در ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی ارایه شده است؛ راهکارهایی از قبیل نهادینه کردن مفاهیم شهروند گرایی، عدالت و رفاه اجتماعی، مشارکت و تعاملات اجتماعی و... در سیستم های مدیریت، برنامه ریزی، طراحی و توسعه ی شهری اصفهان؛ تحقق عدالت اقتصادی، کاهش فقر و بیکاری در بین شهروندان در محلات مختلف اصفهان؛ تأکید بر اقتصاد محلی مبتنی بر کشاورزی، گردشگری و صنایع دستی؛ خفظ و توسعه ی باغات، مزارع، فضاهای سبز شهری و احیای منابع آب ازجمله مادی های اصفهان؛ بهره گیری از الگوهای متراکم شهری و ساختمانی و روش های اقلیمی در طراحی و توسعه ی کالبدی شهر اصفهان؛ افزایش تنوع و اختلاط کاربری ها در عرصه های عمومی شهر اصفهان؛ حفظ هویت کالبدی و سیمای تاریخی شهر اصفهان و استفاده از الگوهای بومی و تاریخی در بناهای جدید؛ و... برای توسعه ی شهر اصفهان پیشنهاد شده است.